Sudan’daki anayasa deklarasyonu

Ahmet Varol

a.varol@gmail.com

Sudan’ın Kuzey Kordofan eyaletinin başkenti Ubeyyid şehrinde 29 Temmuz Pazartesi günü sivil bir gösteriye müdahale edilmesi sonucu dördü lise öğrencisi beş kişinin hayatını kaybetmesi üzerine sivil hareketin başını çeken Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri (ÖDBG) ile cunta yönetimini oluşturan Askeri Geçiş Konseyi arasında görüşmeler durdurulmuştu. Ancak çok geçmeden ÖDBG ile cunta arasında masabaşı görüşmeler yeniden başlatıldı ve taraflar kaldıkları yerden pazarlığa devam ettiler. 3 Ağustos Cumartesi günü geçiş süreci konusunda bir ittifak sağlandığı açıklandı.

Cunta ile sivil hareket arasında ondan tam bir ay önce yani 3 Temmuz Çarşamba günü de bazı temel konularda bir anlaşma sağlanmıştı. Bu anlaşma da medya organları tarafından neredeyse ihtilafın kesin bir çözüme kavuşturulması ve geçiş sürecinin başlatılması için şartların oluşturulması olarak kamuoyuna yansıtılmıştı. Biz bu anlaşmanın ardından 6 Temmuz 2019 tarihinde gazetemizde yayınlanan “Sudan’daki anlaşma” başlıklı yazımızda üzerinde anlaşma sağlanan hususlardan söz etmiş ve bu anlaşmanın henüz nihai bir çözüm olmadığını vurgulamıştık. Ayrıca o yazımızda “Asıl önemli olan ise anlaşmanın uygulamaya geçirilmesi sürecidir. Bu süreçte ne kadar ittifak ve istikrar sağlanabileceğini önümüzdeki günlerde göreceğiz” demiştik.

3 Temmuz tarihli prensip anlaşmasının uygulamaya geçirilmesi aşamasında bazı önemli detaylarda ihtilaflar ortaya çıktı. Bir yandan pazarlıklar devam ederken bir yandan da sivil hareketin gösterileri ve eylemleri sürdü. 29 Temmuz’da yaşanan olaylar ise havanın daha da gerginleşmesine ve irtibatların kopma noktasına gelmesine neden oldu. Ama üzerinde bayağı bir ilerleme sağlanan pazarlığın sonlandırılması ve sıfır noktasına geri dönülmesi kimsenin işine gelmeyeceği için tekrar görüşmeler başlatıldı ve dediğimiz gibi 3 Ağustos tarihinde geçiş sürecinin mahiyeti hakkında üzerinde ihtilaf edilen birçok konunun açıklığa kavuşturulduğu, ayrıntıların belirlendiği ve anlaşma sağlandığı açıklandı. Bu anlaşmaya da “anayasal deklarasyon” adı verildi ve bu deklarasyonun ilk şekli 4 Ağustos Pazar günü imzalandı. Ama asıl nihai şeklinin 17 Ağustos’ta düzenlenecek geniş çaplı bir törenle imzalanacağı belirtildi.

Bu seferki anlaşmanın bir ay öncekine nispetle daha ileri düzeyde olduğu, önceki anlaşmada netleştirilememiş bazı konuların bu kez netliğe kavuşturulduğu ve birtakım önemli ayrıntıların belirlendiği söylenebilir. Ama henüz tüm meseleler kesinleştirilmiş değildir. Bazı tartışmalı mevzuların şimdilik pas geçildiği görülüyor. Bunlar 17 Ağustos’ta imzalanacak anlaşmada vuzuha kavuşturulacak mı yoksa, dondurucuya konularak unutulmaya mı terk edilecek veya zaman içinde kendiliğinden çözülmesi mi beklenecek bilmiyoruz. Ama bizim tahminimize göre bu tür sorunların dondurucuya konması bir çözüm değildir.

Ayrıca Sudan’da siyasi krizin aşılması için görüşmeler ve pazarlıklar Özgürlük ve Değişim Bildirgesi Güçleri ile askeri cunta arasında yürütülüyor. Askeri cunta şu anda iktidarı elinde bulundurduğu için hakim güç sıfatı taşıyor. ÖDBG ise kendini halk hareketinin başını çeken koalisyon olarak kabul ettirmiş durumda. Ama bu organizasyonun sivil muhalefetin ve halk hareketinin tümünü temsil etmediği gerçeğinin de gözardı edilmemesi gerekir. Sivil muhalefetin bazı kesimleri ÖDGB’nin izlediği tutumdan rahatsız olduğunu ve imzaladığı anlaşmayı onaylamadığını ortaya koyuyor. Buna rağmen yine de ÖDGB ile cunta arasında nihai anlaşma sağlanması durumunda geçiş sürecinin başlatılması mümkündür. Ama bu, sorunun biteceği ve ülkenin istikrara kavuşacağı anlamına gelmez.

(YENİ AKİT)